Fetusta ortaya çıkan konjuge olmamış bilirubin plasenta yoluyla anneye geçerek anne karaciğerinde metabolize olur. Kordon kanındaki bilirubin düzeyi 1,1-2,1 mg/dl.civarındadır. Doğumdan sonra bilirubin yavaş yavaş yükselmeye başlar. Geçici olan bu hiperbilirubinemi, fizyolojik sarılık olarak adlandırılır.
Fizyolojik sarılığı patolojik sarılıktan özellikler şunlardır:
1.Klinik olarak sarılık hayatın ilk 24 saatinden sonra ortaya çıkar.
2.Total bilirubin artışı 5 mg/dl/günden azdır.
3.Pik bilirubin düzeyine 3-5. günde ulaşılır ve 15 mg/dl’yi geçmez.
4.Klinik olarak sarılık term bebeklerde 1 haftada, preterm bebeklerde ise 2 haftada kaybolur.
Fizyolojik sarılık iki evrede incelenir. Sarılıklı term bir yenidoğanda, birinci evrede, hiperbilirubinemi, 3-5. günlerde 6-7 mg/dl düzeylerinde bir pik yapar. Daha sonraki ikinci evrede, önce birkaç günde görülen hızlı bir düşüşü takiben, bilirubin yavaş yavaş azalmaya devam eder ve birkaç hafta içinde normal erişkin değerlere iner. Fizyolojik sarılık, yenidoğan karaciğerinin bilirubini tutma, transport etme ve konjugasyonundaki olgunlaşma eksikliğinden kaynaklanır.
Birinci evrede UDPGT aktivitesinin azlığı, ikinci evrede ise ligandin düzeylerinin düşüklüğü söz konusudur. Bunların dışında, yenidoğanlardaki bilirubin yapım hızı da artmıştır. Sağlıklı bir yenidoğanda bilirubin yapım hızı 8-10 mg/kg/gün kadardır ki bu değer, erişkindekinden 2 kat fazladır. Bu fazla bilirubin yüküne yol açan nedenler arasında eritrosit kütlesinin fazla oluşu ve eritrosit dışı kaynaklardan oluşan bilirubin sayılabilir. Enterohepatik dolaşımın artmış olması, mekonyum içindeki bilirubin miktarının önemli düzeylere ulaşması ve bağırsak bakterilerinin yokluğu da hiperbilirubinemiye zemin hazırlar. Prematürelerde 5-6. günlerde bilirubin pik yapar ve bu değer, termlere kıyasla daha yüksektir. Prematürelerdeki pikin daha geç olması, glukronil transferaz aktivitesinin daha yavaş artmasından dolayıdır. Prematürelerde bu dönemdeki bilirubin düzeyi 10-12 mg/dl ye kadar ulaşabilir ve bu değerler yakın takibi gerektirir. Prematürelerde fizyolojik sarılığın ikinci evresi de daha uzundur ve 2-4 hafta sürebilir. Postterm yenidoğanların hemen hepsinde, term SGA doğanların ise yaklaşık yarısında fizyolojik sarılık hiç görülmez veya çok hafif geçer. Karaciğer maturasyonundaki bu hızlanmanın nedeni tam belli değildir. Anneleri sigara, fenobarbital veya eroin kullanan bebeklerde de fizyolojik sarılık hafif geçer.
Yenidoğanda bilirubin düzeyini artıran risk faktörleri
-Bilirubin yükünde artış
Eritrosit hacminin fazla oluşu
Eritrosit yaşam süresinin kısa oluşu
Erken bilirubin artışı
Enterohepatik dolaşımın artışı
-Bilirubin karaciğere alınmasında defekt
Ligandin (Y protein) azlığı
Y ve Z proteinlerin başka anyonlar tarafindan bağlanması
Karaciğere alınmasında defekt
-Bilirubin konjugasyonunda defekt
UDP glukuronil transferaz aktivitesinde azalma
UDP glukoz dehidrogenaz aktivitesinde azalma
-Bilirubin atılmasinda defekt
-Karaciğer dolaşımı
Göbek kordonu kesilmesiyle karaciğere gelen oksijen miktarında azalma
Duktus venosus açıksa Portal akımın karaciğere uuğramadan geçmesi
MESAFE
